جامعه و تاریخ

بسم الله الرحمن الرحیم

 

مسائل مبنایی ای که در جامعه شناسی وجود دارد گاهی رنگ و بوی فلسفی به خود میگیرد و لابد لکل علم فلسفة و این امر سبب شده است که اندیشمندان اسلامی به تبیین نظرات خود درباره ی مسائل نوینی که بیشتر غربی ها با آن دست و پنجه نرم می کرده اند والبته گروهی نیز در داخل کشور های اسلامی به آن ها تمسک جسته ،و آن ها را دستمایه هدف های مشروع و نامشروع خود می‌ساختند، بپردازند.

از مهم ترین مسائلی که وارد علوم غربی شد مسئله اجتماع انسان ها و نسبت هایی که در این اجتماع بین افراد به وجود می آید بود. انسان موجودی بسیار پیچیده است که این پیچیدگی در حوزه ی اجتماع و در روابطش با سایرین بیشتر می شود. از حوزه ی جبر واختیار گرفته تا کنش های متقابل در جامعه تا قوانین اجتماعی و حکومت.

از اوایل دهه 1320 اندیشه های مارکس به صورت نظام مند وارد کشور ما شد و حزب توده را به وجود آورد. از مهمترین بخش های اندیشه ی این اندیشمند بزرگ نظرات وی درباره ی اصالت اجتماع فلسفه تاریخ است. از همان سال ها اندیشمندان اسلامی شروع به نقد نظرات مارکس کرده وعده ای نیز به اندیشه های این دانشمند گرویدند و سعی در تفسیر آیات قرآن و احادیث به نفع نظریات وی شدند. از جمله معروفترین و بزرگترین این نظریه پردازان شهید مطهری است که عمرش را صرف مبارزه با این گروه التقاطی کرد و دست آخر هم در همین راه شهید شدو وی در جلد پنجم از مجموعه جهان بینی اسلامی سعی در تبیین نظرات اسلام با رویکرد پاسخ به شبهات گرو ه های معاند دارد.مرحمو م مطهری در کتاب خود قائل به نظریه اصالت اجتماع است در عین اینکه اصالت فرد را نیز رد نمی کند فلسفه تاریخ و تکامل اجتماعی نیز از دیگر مسائلی است که آیت الله مطهری سخت بر آن ها تاکید می‌ورزد و قائل به نظریه ی دوری تکاملی تاریخ است اما آیت الله مصباح در کتاب جامعه و تاریخ خود تمامی اندیشمندان نظریه اصالت اجتماع را سخت در اشتباه می بیند و سعی در بیین مفاهیم فلسفی اصالت دارد و این دانشمند قائل به وجو اصالت برای اجتماع نیست و تاریخ را نیز به هیچ وجه دارای فلسفه حتمی نمی داند که مجبور به تکامل بوده باشد بلکه برای تارخ سیر قهقرایی نیز در نظر می گیرد.البته رنگ و بوی فلسفی این بخش از کتاب زیاد است و خواننده باید آشنایی ولو اجمالی با فلسفه داشت باشد.

نویسنده در فصل های مختلف کتاب ابتدا به مباحث مختلف دانشمندان غربی در حوزه ی مورد نظر میپردازد سپس با نقد نظریات آن ها سعی در روشن ساختن نظر اسلام دارد.

علاوه بر بحث های مذکور این کتاب شامل چند بخش دیگر است. تفاوت ها و تاثیر آن ها در زندگی ، که کمی رنگ حقوق اسلامی نیز پیدا کرده است، نهاد های اجتماعی بحران های اجتماعی که ، مربوط به نظریات مختلف انقلاب، رهبری ، در این فصل بیشتر به اوصاف رهبری شایسته پرداخته است،و سنت های الهی درتدبیر جوامع.

به هر حال کتاب مفیدی بود از نظر پرداختن به مباحث جدید و برای آسنایی با رویکرد تفسیری حضرت مصباح یزدی.

آخر دعوانا ان الحمد لله رب العالمین

آرش مقصودی 17/07/1393